J.R.R Tolkien ve Mitsel Yaratıcılığı Üzerine Birkaç Söz

Mitolojiyle yıllardır ilgilendiğim hâlde fantastik kurgunun benim için yeni bir ilgi alanı olduğunu söyleyebilirim. Kaydadeğer bir fantastik kurgu külliyatına sahip olmasam da Tolkien'in Yüzüklerin Efendisi serisini ve Silmarillion'u okuma şansı buldum. J.R.R Tolkien, fantastik kurgu türünün yaratıcısı ya da öncüsü değildir. Ancak mitsel yaratıcılığı ve kurguladığı dünyayı en ince detaylarına kadar işlediği eserleriyle bu türün en önemli yazarlarından biri hâline gelmiştir.

Aslında bugün “yaratılış efsaneleri” konulu bir yazı kaleme almayı planlamıştım. Ancak yazdığı eserlerde kapsamlı bir mitoloji ortaya çıkarmayı başaran Tolkien üzerine bir yazı yazmak daha cazip geldi. Bu yazıda -belki biraz blogun teması dışına çıkarak- Tolkien'in kurguculuğunu incelemeye çalışacağım.

Hayatının büyük kısmını Oxford Üniversitesinde dil çalışmaları yaparak geçiren Tolkien'in dile yatkınlığı kolej yıllarından beri bilinmekteydi. Bu yıllarda büyük ihtimalle Kelt dillerinden esinlenerek kendine özgü bir lisan yaratma çabası içine girdi ve bu dil eserlerinde kullanacağı Elf Dili'nin kökenlerini oluşturdu. 1937'de yayınlanan Hobbit eseri bir eleştirmenler tarafından bir masal kitabı olarak kabul edildi ve Oxford'da İngilizce profesörü olan Tolkien'in bir masal kitabı yayınlaması kimi eleştirmenler tarafından ciddiyetsiz bir çaba olarak kabul edildi. Ancak Hobbit, tüm bu eleştirilere rağmen oldukça rağbet gören bir eser hâline geldi.

Hobbit, kurgusal olarak Yüzüklerin Efendisi serisinin başlangıç kitabıdır ve seride anlatılan olayların nasıl geliştiğini destansı bir dille anlatır.

Tolkien'in eserlerini anlayabilmek için İskandinav, Kelt ve Germen mitolojilerine hâkim olmak gerekir. Çünkü eserlerinde bu mitolojilerin büyük bir etkisi bulunmaktadır ve birçok kurgusal karakter halk söylencelerinde yer almaktadır. Yüzüklerin Efendisi aslında Tolkien'in tasavvurundaki bir dünyanın son kitabıdır. Tolkien, dünyanın yaratılışını Silmarillion eserinde ele almaktadır. Bu eser kendisinin ölümünden sonra onun yazdığı notlardan derlenerek oğlu Christopher tarafından yayınlanmıştır. Silmarillion, Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi'nin geçtiği dünyanın yaratılışını ve bu dünyanın ilk çağlarında yaşanan olayları anlatır.

Tolkien'in eserleri yüzlerce yıllık mitsel yaratıcılığı ciddi bir kurguyla harmanlayan eserlerdir. Fantastik kurgu yazınında ciddi bir iz bırakmıştır ve eserlerini yayınladığı yıllardan itibaren onu takip eden yazarların birçoğunun onun izinde yürüdüğü söylenebilir.

Özellikle Silmarillion'un mitolojik bir eser olduğunu söylemek zor değil. Kutsal kitap benzeri bir üslupla kaleme alınan eser, dünyanın ve ırkların yaratılışını epik bir dille anlatmaktadır. Orta Dünya'nın ve bu dünyadaki ırkların var oluşunu anlatan bu eser, yaratılış destanlarının üslubu ve kurgusuyla ele alınmıştır. Yüzüklerin Efendisi'nde farklı ırklar arasında savaşlar, çatışmalar olduğu görülmektedir ve bu dengelerin nasıl oluştuğu Silmarillion'da anlatılmaktadır.

Tolkien'in eserleri için dile getirilen “masalcılık” eleştirisi bir anlamda doğru bir yere temas etmiş olabilir. Eserlerde kullanılan üslup halk söylencelerini ve mitolojik hikayeleri andırır. Tolkien, folklorun ve dilin kökenlerinden inşa ettiği bir dünyanın masallarını, halk hikâyelerini anlattı ve sonsuza kadar anlatmaya devam edecek.