Hazine Sandığındaki Kalp ve Denizin Ruhu

                Deniz mitleri, başlı başına araştırılması gereken bir konudur. Şahsen deniz mitlerinin ayrı bir karaktere sahip olduğunu düşünüyorum. Denizcilik tarihi boyunca denizde ve meçhul kayalıklarda yaşayan yaratıklara, uçsuz bucaksız okyanuslarda dolaşan canavarlara inanılmıştır. Açlıkla ve çeşitli sıkıntılarla geçen uzun deniz yolculuklarında halüsinasyonlar görmek oldukça normaldir. Örneğin Siren efsanesinin denizcilerin kayalıkların üstünde dinlenen denizaslanlarını kadın olarak algılamalarından doğduğu söylenmektedir. Deniz mitleri her bakımdan klasik mitlerden farklı karakterler taşır. Bu yazımda bilindik denizci hikâyelerinden biri olan Uçan Hollandalı efsanesini ele alacağım.

                Uçan Hollandalı’yı Karayip Korsanları serisinden ve Wagner’in Der Fliegende Hollander operasından tanıyoruz.  Uçan Hollandalı kimi yerlerde Davy Jones adlı kaptanın yönettiği Hollanda bandıralı gemi olarak bilinmekteyken, bu ismin kaptanın lakabı olduğu da söylenmekte. Filmde Davy Jones’un kalbi bir sandıktaydı. Gemisi harap olmuş durumdaydı, denizde geçirdiği yıllar onu ve tayfasını üstlerinde solungaçlar ve yosunlar olan garip deniz yaratıkları hâline getirmişti. Ama Hollandalı’nın hayalet gemisi denizlerde dolaşıp dehşet saçmaya devam ediyordu. Karayip Korsanları’nın absürt ve gayriciddi bir yapım olduğunu söyleyebilirim ancak uzun yıllar boyunca dilden dile dolaşan Uçan Hollandalı efsanesinin de bu şekilde olduğunu belirtmek gerek.

Uçan Hollandalı efsanesinin gerçek bir kişilikten kaynaklanmış olması mümkün. O yıllarda Frederik Van Der Decken adlı Hollandalı bir denizcinin açık denizlerde seyirde olduğu ve gemisinin tayfasıyla birlikte kaybolduğu söylenmekte. Ancak mitosun konusu olan Davy Jones’un o olup olmadığına dair kesin bir bilgi mevcut değil.  

                Efsaneye göre Davy Jones, uzun zamandır seyir hâlinde olan gemisini Ümit Burnu’na yöneltir. Yemekleri tükenen ve oldukça yorulan tayfanın dinlenmeye ihtiyacı vardır ve en yakındaki yer Ümit Burnu’dur. Ancak ne kaptan ne de tayfadan herhangi biri etrafta dolaşmakta olan fırtına bulutlarını fark etmez. Gemi Ümit Burnu’na ilerledikçe fırtınadan ve bölgedeki sert akıntıdan dolayı zorlanmaktadır. Ancak Davy Jones tayfasına ne pahasına olursa olsun Ümit Burnu’na gideceklerini söyler ve bunu denerken gemi alabora olur.

Ancak kimi yerlerde Uçan Hollandalı’nın denizlerde seyretmeye devam ettiği anlatılmaktadır. Rivayete göre Davy Jones ve tayfası hâlâ okyanuslarda dolaşmakta ve Ümit Burnu’nu aramaktadır. Jones’un kalbi ise denizin dibindeki bir sandıktadır. Kaptan, hayatının bağlı olduğu bu hazineyi denizin dibine, kimsenin ulaşamayacağı bir yere gizlemiştir ve kalbinin güvende olduğunu düşünerek seyrine devam etmektedir. Bu efsane özellikle 1800lü yıllarda oldukça yaygınlaşmış, Washington Irving’den Charles Dickens’a kadar birçok yazarın eserinde yer almıştır. Ancak mitosun sadece edebi eserlere konu olmadığını söylemek zor değil.  19 yüzyıl boyunca ve 20.yüzyılın başlarında birçok denizci Uçan Hollandalı’yı gördüğünü seyir defterine kaydetmiştir. Hatta İngiliz kralı V.George, prenslik yıllarında tuttuğu günlükte Dalton gemisiyle seyahat ederken Avustralya yakınlarında Uçan Hollandalı’yı gördüğünü yazmıştır.

Davy Jones, denizcilik jargonunda da önemli bir yere sahiptir. Bu isim denizciler tarafından denizin ruhu olarak kullanılmıştır. Örneğin batan bir gemi için Davy Jones’un kalbine seyahat etti gibi tanımların kullanılması oldukça yaygındır.

                Hayalet gemi mitosu, denizcilik faaliyetlerinin önem kazandığı 17-18.yüzyıllarda oldukça yaygındı. Bu durumun denizde görülen optik illüzyonlardan denizcilerin bol miktarda tükettiği alkole kadar birçok açıklaması var. Bununla birlikte tanınan korsanlar, denizciler her zaman mitlerin konusu olmuştur. İngiliz Korsan William Kidd’in üzerinde bir lanet olduğu efsanesi bunun örneklerinden biridir. Ancak bunlardan hiçbirinin Davy Jones kadar büyük bir yer edinmediğini ve denizin ruhu olacak kadar etki etmediğini de söylemek gerek.